W 2022 roku Komisja Europejska przyznała po raz pierwszy w historii nagrody „Europejskie Stolice Inkluzywności i Różnorodności”. Osiem zwycięskich miast, zarówno dużych, jak i małych, wyróżnia się w dążeniach do stworzenia bardziej równej i inkluzywnej Europy. Ich społeczności starają się przełamywać bariery i budować lepsze społeczeństwo dla wszystkich, bez względu na wiek, pochodzenie rasowe, religię, płeć, tożsamość LGBTIQ czy niepełnosprawność.
Ich wysiłki zostały docenione w ramach ceremonii wręczenia nagród, która miała miejsce 28 kwietnia 2022 roku. W zorganizowanym przez Komisję Europejską wydarzeniu wzięli udział komisarz Dalli, wiceprzewodnicząca Komisji Vera Jourova oraz Apostolos Tzitzikostas, przewodniczący Komitetu Regionów.
W czasie ceremonii zgromadzona publiczność wybrała zdobywcę dodatkowej nagrody:miasto Antequera w Hiszpanii.
Źródła: Mišel Jakšić, burmistrz Koprivnicy – Henriette Reker, burmistrz Kolonii – Loles López Gabarro, minister Andaluzji
Ruszają zgłoszenia do nagrody „Europejskie Stolice Inkluzywności i Różnorodności” na rok 2023, a laureaci poprzedniej edycji opowiadają o swoich doświadczeniach, wpływie nagrody na ich społeczności oraz przyszłości, jaka na nich czeka po docenieniu ich wysiłków na rzecz różnorodności na szczeblu ogólnoeuropejskim.
„Plebiscyty takie jak nagroda «Europejskie Stolice Inkluzywności i Różnorodności» są absolutnie niezbędne, aby skupić uwagę opinii publicznej na politykach przyjmowanych w celu promowania równości wśród obywateli”. Loles López Gabarro, minister ds. Integracji Społecznej, Młodzieży, Rodzin i Równości w Rządzie Andaluzji, opisuje w skrócie, co Komisja Europejska próbuje osiągnąć poprzez nagrodę Europejskich Stolic Inkluzywności i Różnorodności.
Przyznawana od 2022 roku nagroda stanowi wyraz uznania dla działań samorządów terytorialnych w całej Unii Europejskiej na rzecz sprawiedliwszego i bardziej inkluzywnego społeczeństwa.
Pierwsza ceremonia wręczenia nagród odbyła się w Brukseli 28 kwietnia 2022 roku, podczas której komisarz ds. równości Helena Dalli wraz z wiceprzewodniczącą Věrą Jourovą i przewodniczącym Europejskiego Komitetu Regionów Apostolosem Tzitzikostasem ogłosili trzech zdobywców głównej nagrody.
Niemieckie miasto Kolonia zdobyło złotą nagrodę w kategorii samorządów terytorialnych liczących ponad 50 tys. mieszkańców, chorwacka Koprivnica w kategorii samorządów terytorialnych liczących poniżej 50 tys. mieszkańców, natomiast hiszpański region Andaluzja zdobył nagrodę specjalną za promowanie integracji Romów.
Organizatorzy konkursu porozmawiali z trzema laureatami i poprosili ich o podzielenie się swoimi doświadczeniami i radami z samorządami terytorialnymi, które aspirują do ubiegania się o nagrodę w drugiej edycji konkursu „Europejskie Stolice Inkluzywności i Różnorodności”.
Dla większości laureatów ubieganie się o nagrodę było okazją do porównania swoich polityk z ich europejskimi odpowiednikami i włączenia się w dialog na temat tego, jak można skutecznie i w przejrzysty sposób wcielić różnorodność i inkluzywność w ich społecznościach.
„To uznanie doprowadziło również do wzrostu świadomości tematu w Kolonii. Widać to m.in. w dużym zapotrzebowaniu na finansowanie”.
Henriette Reker
Burmistrz Kolonii, Henriette Reker, mówi, że zgłoszenie do konkursu umożliwiło uzyskanie niezależnej informacji zwrotnej na temat podejmowanych przez miasto wysiłków w zakresie integracji i różnorodności. „Główną motywacją do zgłoszenia się była chęć zaprezentowania innym gminom naszych działań i sukcesów w zakresie integracji i różnorodności jako przykładów dobrych praktyk”, mówi Reker. „Wymiana doświadczeń i informacji z europejskimi gminami tworzy przestrzeń, w której mogą się one od siebie uczyć”.
Burmistrz Koprivnicy Mišel Jakšić dodaje, że porównanie z europejskimi odpowiednikami pomogło miastu zrozumieć, na czym stoi pod względem polityk i inicjatyw. „Przy mnogości różnych projektów i działań dobrze jest móc porównać się z innymi, zobaczyć, co działa lepiej, a co gorzej, w jakich działaniach przodujemy, a w jakich pozostajemy w tyle za innymi. Nagroda, którą otrzymaliśmy, jest dowodem na to, że jesteśmy na dobrej drodze i robimy to, co należy”.
Wpływ, jaki wywarło zwycięstwo w 2022 roku na trzech laureatów, był ogromny. Od zapewnienia widoczności i szerszego uznania dla zrealizowanych projektów do zwiększenia zainteresowania społeczności politykami w zakresie włączenia społecznego, nagroda pomogła rozszerzyć wpływ działań zwycięzców i posunąć do przodu ich prace w tej dziedzinie.
„Wzrosło uwrażliwienie społeczności”, mówi Mišel Jakšić. „Osiągamy wyższy poziom świadomości i tolerancji różnorodności, co przyczynia się do wzrostu stabilności, bezpieczeństwa i tolerancyjności społeczności. To pozwala nam na dalsze budowanie różnorodności i postaw tolerancji zarówno wobec osób z niepełnosprawnościami i dzieci z opóźnieniem rozwojowym, jak i wobec innych spychanych na margines grup”.
Nagroda wzbudziła szerokie zainteresowanie Kolonią, zarówno w kraju, jak i za granicą. „Pracownicy wydziału ds. różnorodności byli coraz częściej zapraszani do prowadzenia prezentacji, konsultacji i spotkań mających na celu wymianę doświadczeń w sprawie wdrażania działań z zakresu różnorodności przez inne gminy”, mówi Henriette Reker. „To uznanie zwiększyło również świadomość tematu w Kolonii. Widać to między innymi w dużym zapotrzebowaniu na finansowanie, które jest przeznaczane na realizację projektów o tematyce integracji i różnorodności w społeczności miasta”.
„Jeśli dysponujemy politykami, projektami lub działaniami, które przyczyniają się do lepszego włączenia członków wszystkich poziomów społeczności lokalnej, należy opisać je w prosty sposób i nie zapomnieć o żadnym aspekcie, bo wszystko ma znaczenie”.
Mišel Jakšić
W przypadku Andaluzji uznanie to przekłada się na możliwość podniesienia znaczenia różnorodności i włączenia społecznego w agendzie publicznej. „To bodziec do dalszego promowania naszych filarów na rzecz integracji”, mówi Loles López Gabarro. „Te filary to m.in. integracja prawdziwej wolności i równości, usuwanie wszelkich przeszkód, udział obywateli w kształtowaniu polityk publicznych, spójność społeczna”.
Jeśli jakikolwiek samorząd terytorialny pragnie ubiegać się o nagrodę w 2023 roku i zastanawia się, w jaki sposób te trzy samorządy osiągnęły takie uznanie, tajemnica tkwi w ich zgłoszeniu. „Nie powiedziałbym, aby istniał jakiś magiczny przepis na sukces”, przyznaje Mišel Jakšić. „Jeśli dysponujemy politykami, projektami lub działaniami, które przyczyniają się do lepszego włączenia członków wszystkich poziomów społeczności lokalnej, należy opisać je w prosty sposób i nie zapomnieć o żadnym aspekcie, bo wszystko ma znaczenie”.
Loles López Gabarro opisuje na przykład dokładnie proces zgłaszania Andaluzji do konkursu: „W przedłożonym raporcie wspomnieliśmy o szeregu polityk opracowanych w różnych obszarach, ze szczególnym uwzględnieniem długiej historii prowadzonych przez Ministerstwo działań na rzecz integracji społeczności romskiej. Na koniec wspomnieliśmy o przepisie prawa, na mocy którego Rząd Andaluzji ma występować w postępowaniach prawnych dotyczących przestępstw z nienawiści”.
Ważne jest jednak, aby się nie rozdrabniać, ponieważ, jak podkreśla Henriette Reker, w formularzu zgłoszeniowym istnieją pewne ograniczenia. „Określony limit znaków wymaga od gmin skupienia się na konkretach. To dobrze, bo gmina musi intensywniej zająć się danym tematem, i źle, bo niektóre tematy można poruszyć tylko powierzchownie. Z ramienia miasta Kolonia zdecydowaliśmy się przedstawić jedynie swoją ogólną strategię, jak również nasze sztandarowe projekty, które w największym możliwym stopniu łączą działania z różnych dziedzin”.
Patrząc w przyszłość, z pomocą nagrody zwycięzcy wydają się budować krajobraz, który rozkwita dzięki projektom i politykom sprzyjającym włączeniu społecznemu.
22 listopada 2022 roku w Andaluzji obchodzono na ten przykład Dzień Romów Andaluzyjskich. „Byliśmy również świadkami przełomowego wydarzenia w dziedzinie polityki na rzecz społeczności romskiej”, mówi Loles López Gabarro. „Ministerstwo Integracji Społecznej, Młodzieży, Rodzin i Równości zainicjowało niezbędne procedury, aby 23 listopada 2022 roku świętować konstytutywną sesję pierwszej Andaluzyjskiej Rady Romów”.
„Plebiscyty takie jak nagroda «Europejskie Stolice Inkluzywności i Różnorodności» są absolutnie niezbędne, aby skupić uwagę opinii publicznej na politykach przyjmowanych w celu promowania równości wśród obywateli”.
Loles López Gabarro
Rada jest organem kolegialnym na rzecz uczestnictwa społeczeństwa w kształtowaniu ogólnych i szczególnych polityk publicznych, które promują równe szanse i traktowanie oraz włączenie społeczności romskiej.
Władze Koprivnicy w 2022 roku skupiły się na politykach sprzyjających włączeniu społecznemu osób z niepełnosprawnościami. W regionie wdrożono jednolitą politykę na rzecz osób z niepełnosprawnościami, którą monitoruje komisja ds. wyrównywania szans i integracji społecznej z udziałem przedstawicieli stowarzyszeń osób z niepełnosprawnościami.
„Realizowany jest też szereg projektów, których celem jest np. ochrona osób z niepełnosprawnościami przed kryzysem energetycznym czy zwiększenie liczby miejsc w przedszkolach dla dzieci z zaburzeniami rozwoju”, dodaje Mišel Jakšić.
Z drugiej strony w Kolonii nadal rozwijane są usługi doradcze i finansowane są projekty w zakresie integracji i różnorodności. Burmistrz Henriette Reker mówi, że te projekty skupiają się na zwiększeniu uczestnictwa w życiu społecznym osób z niepełnosprawnościami.
„Państwowe fundusze w ramach inicjatywy NRWeltoffen udało się ulokować w Biurze Integracji i Różnorodności. W przyszłości środki te zostaną przeznaczone na wsparcie projektów o charakterze intersekcjonalnym”, dodaje.
Poprosiliśmy trzech zwycięzców o podzielenie się przemyśleniami na temat tego, w jaki sposób samorządy terytorialne mogą zwiększać różnorodność i integrację. Oto ich odpowiedzi
Więcej informacji na temat zeszłorocznej edycji